Τελετή των αποκαλυπτηρίων της προτομής του

Αντώνη Σταμ. Μήτσα (1832-1897)

Συνταγματάρχη και Βουλευτή Ερμιονίδας,

έγιναν σήμερα στην Ερμιόνη στο περιβολάκι του Ι.Ν. Ταξιαρχών.

Όταν πληροφορήθηκε το θάνατο του καπετάν Αντώνη ανώτατο πρόσωπο της πολιτείας σχολίασε:

«Ο Μήτσας  ήτο ο Συνταγματάρχης του Ελληνικού στρατού που θα έπιπτε νεκρός μη υποχωρώντας εν τω πολέμω».

Πηγή: Γιάννης Μ. Σπετσιώτης, «Ο καπετάν Αντώνης Σταμ. Μήτσας (1832-1897)», Αθήνα 2020.

Από τη στρατιωτική του δράση παρατίθεται η συμμετοχή του στην Κρητική Επανάσταση (1866):

Τον Αύγουστο του 1866 ξέσπασε η Μεγάλη Κρητική Επανάσταση (1866-1869), το «δεύτερο 21», όπως ονομάστηκε. Τα γεγονότα του πρώτου, έτους με κορυφαίο το ολοκαύτωμα της Μονής Αρκαδίου (8 Νοεμβρίου 1866), προκάλεσαν μεγάλη συγκίνηση στην παγκόσμια κοινή γνώμη.

Μέσα σ’αυτό το κλίμα, στην ψυχή του Μήτσα γιγαντώνεται το υπέρτατο χρέος της προσφοράς προς την πατρίδα και τους ανθρώπους που υποφέρουν και ταλαιπωρούνται. Άλλωστε, την οικογένεια των Μητσαίων με τους Κρήτης συνέδεαν ανέκαθεν στενοί δεσμοί. Ετοιμάζει με το φίλο του Τάκη Ζήκο, Σουλιώτη οπλαρχηγό, σώμα 485 γενναίων πολεμιστών και στις 8 Ιουλίου 1867 το ατμοκίνητο πλοίο «Αρκάδιον» με πλοίαρχο τον γενναίο Κοτζά τους αποβιβάζει στη θέση «Ψαρή Φοράδα», στην Ιεράπετρα.

Ο καπετάν Μήτσας παρέμεινε στην Κρήτη δύο χρόνια παίρνοντας μέρος σε τριάντα μάχες μικρές και μεγάλες  πολεμώντας με απαράμιλλο ηρωισμό. Τα κατορθώματά  του έμειναν ξακουστά και το όνομά του έγινε συνώνυμο του θρύλου!

Η πολεμική φήμη του καπετάν Αντώνη αντηχούσε στο πανελλήνιο και η λαϊκή φαντασία δημιουργούσε έπη για το όνομά του. Οι άλλοι καπεταναίοι όπως ο Κόρακας, ο Κριάρης, ο Μαθιός,  προσφωνούσαν «γενναίο αρχηγό» τον Ερμιονίτη καπετάνιο, που στο πάνθεον των ηρώων εκείνης της Επανάστασης υψωνόταν ως φωτεινό μετέωρο από τη μια άκρη της Μεγαλονήσου ως την άλλη!

Ιεράπετρα , Δημαριό, Ηράκλειο, Αγαλιανό, Τυμπάκι, Μελιδόνι, Φόδελε, Ανώγεια, Αποκόρωνας, Μαθεκά, Μαλεβύζι, Αγία και τόσοι άλλοι τόποι διαλαλούν τις νίκες και τα ανδραγαθήματα του Μήτσα και των Λιάπιδων (φουστανελοφόρων) παλληκαριών του. Ανάμεσά τους και ο ανιψιός του Νικόλαος Δήμ. Νικολάου.

Οι Κρητικοί μετά από κάθε θετική έκβαση της μάχης σχολίαζαν χαρακτηριστικά: «Είχαμε κοντά μας τον Μήτσα με τους Λιάπηδες! Τι να φοβηθούμε;»

Στην πολύωρη και φονική μάχη που έγινε στο Δημαριό, ήρθε στα χέρια με τους Τούρκους. Χάρη

 στη σωματική του δύναμη και την ηρωική του αντίσταση γλίτωσε τη ζωή του και δεν έπεσε αιχμάλωτος στα χέρια των αντιπάλων.

Στη διάρκεια της συμπλοκής του πέφτει το χρυσοκάπνιστο Χαρμπί, το μαχαίρι, δηλαδή πολύτιμο οικογενειακό κειμήλιο, που ήταν κρεμασμένο από το σελάχι του. Οι Τούρκοι τότε ορμούν να αρπάξουν το λάφυρο, όμως, ο Μήτσας γυρίζει πίσω, αντιστέκεται σθεναρά και στην προσπάθειά του να το βάλει ξανά στο σελάχι του, αυτοτραυματίζεται. Για καλή του τύχη ένας από τους ψυχογιούς που είχε κοντά του για να φυλάνε και να γεμίζουν τα όπλα του, πυροβόλησε και έτσι σώθηκε ο Μήτσας και το ιστορικό χαρμπί. Πηγή: Γιάννης Μ. Σπετσιώτης, «Ο καπετάν Αντώνης Σταμ. Μήτσα